MiAK-MAK AKREDİTASYON KOŞULLARI (2023)
(Mimarlık Lisans Programları İçin)
(15.02.2021 MiAK Yönetim Kurulu’nda kabul edilmiştir. Düzeltme: 25.01.2023 MiAK 2. Dönem 3. Yönetim Kurulu 1 no’lu kararı.)
İÇİNDEKİLER:
ÖNSÖZ
PROGRAMIN ÖZDEĞERLENDİRMESİ
MiAK’a İlk Kez Başvuran Programlar
MiAK Tarafından Daha Önce Akredite Edilmiş Olan Programlar
1. PROGRAMLA İLGİLİ GENEL BİLGİ
1.1. Programın Bağlı Olduğu Kurum
1.1.1. Kurumun Genel Özellikleri ve Tarihçesi
1.1.2. Kurumun Misyonu ve Vizyonu
1.2. Programın Genel Özellikleri
1.2.1. Programın Tarihçesi
1.2.2. Programın Misyonu ve Vizyonu
1.3. Program-Kurum İlişkisi
1.4. Program Özdeğerlendirme Çalışmaları
1.5. İlerlemelerle İlgili Rapor ve Ziyaret Takımı’nın Bulgularına Yönelik Yanıtlar (Bu bölüm ilk kez başvuran programlar tarafından dikkate alınmayacaktır.)
1.6. Programın Yaklaşımı
1.6.1. Mimarlık Eğitimi ve Akademik Kapsam
1.6.2. Mimarlık Eğitimi ve Öğrenciler
1.6.3. Mimarlık Eğitimi ve Meslek Ortamı
1.6.4. Mimarlık Eğitimi ve Toplum
1.7. İnsan Kaynakları
1.7.1. Öğretim Elemanları
1.7.2. Öğrenciler
1.7.3. İdari Kadro
1.8. Öğrenme Ortamına İlişkin Kaynaklar
1.8.1. Fiziksel Kaynaklar
1.8.2. Bilgi Kaynakları
1.9. Mali Kaynaklar
2. PROGRAMIN EĞİTİM VE ÖĞRENİM ÖZELLİKLERİ
2.1. Eğitim Dereceleri ve Müfredat
2.2. Öğrenme Ortamı ve Başarı Düzeyi
2.3. Öğrenme Kültürü
2.4. Mezunun Kazanması Gereken Bilgi, Beceri ve Yetkinlikler
EKLER:
EK 1. TAM ve YARI ZAMANLI ÖĞRETİM ELEMANLARININ ÖZGEÇMİŞ BİLGİLERİ
EK 2. MİMARLIK EĞİTİMİ YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ / Bilgi, Beceri ve Yetkinlikler
EK 3. DERSLER
EK 4. İSTATİSTİKSEL BİLGİLER
EK 5. VARSA ÖNCEKİ ZİYARETİN ZİYARET TAKIMI SONUÇ RAPORU (Bu bölüm ilk kez başvuran programlar tarafından dikkate alınmayacaktır.)
EK 6. VARSA ÖNCEKİ ZİYARET SONRASI YILLIK RAPORLAR ve MiAK DEĞERLENDİRMELERİ (Bu bölüm ilk kez başvuran programlar tarafından dikkate alınmayacaktır.)
EK 7. KURUMUN YILLIK KATALOĞU (Seçilmiş tasarım stüdyosu öğrenci çalışmalarını da içerecek şekilde hazırlanması beklenir.)
ÖNSÖZ
“MiAK-MAK Akreditasyon Koşulları” ve “MiAK-MAK Akreditasyon Süreçleri”, akredite edilecek mimarlık programının yerine getirmesi istenen gereklilikleri, Ziyaret Takımı ve program yürütücüleri tarafından uyulması ve takip edilmesi gereken minimum koşullar ile süreç adımlarını tanımlar. Bu nedenle “MiAK-MAK Akreditasyon Koşulları” ve “MiAK-MAK Akreditasyon Süreçleri” bir diğerinin kapsamı düşünülerek birlikte değerlendirilmelidir.
MiAK, akredite edilmesi istenen bir mimarlık programından, MiAK-MAK Akreditasyon Koşulları’nı sağlayan bir eğitim yaklaşımı geliştirmesini ve “Mezunların Kazanması Gereken Bilgi, Beceri ve Yetkinlikleri“ sağlayacak şekilde eğitim vermesini bekler.
MiAK-MAK Akreditasyon Koşulları’nın gerçekleşme biçimi ve düzeyi akredite edilmiş/edilecek programlara göre farklılık gösterebileceği gibi, koşulların karşılanması ve gerekliliklerin raporlanması da farklı olabilir. Bununla beraber programlar, MiAK-MAK Akreditasyon Koşulları’na uygunluğunu tam ve doğru bilgi vererek kanıtlamakla yükümlüdür.
PROGRAMIN ÖZDEĞERLENDİRMESİ
Programın Özdeğerlendirme Raporu, akreditasyon sürecinin temel kaynağıdır. Bu rapor Türkçe hazırlanmalıdır. Ancak, program gerekli gördüğünde başka bir dilde de belge sunabilir.
Özdeğerlendirme Raporu “Programla İlgili Genel Bilgi” ile “Programın Eğitim ve Öğrenim Özellikleri” olmak üzere iki bölümden oluşur. Her bölümün sonunda, konular “eleştiri, değerlendirme ve hedefler” bağlamında irdelenir.
Programın özdeğerlendirmesi, nesnel verileri, programın güçlü ve zayıf yanları ile fırsatları ve tehditleri tanımlamaya yarayacak eleştirel görüş, değerlendirme ve öngörüleri içerir.
MiAK’a İlk Kez Başvuran Programlar:
MiAK, mimarlık meslek derecesi kazandıran lisans programları ile yüksek lisans ve doktora derecesi kazandıran programları bütünleşik olarak değerlendirebilir.
Program, MiAK-MAK Süreçler Belgesi 2.1 maddesi uyarınca belirtilen kriterleri sağlıyor olmalıdır. Bu kriterler;
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından tanınmış ve T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından merkezi yerleştirme kapsamına alınmış olması,
• Mimarlık Lisans ve/veya Lisansüstü Programı olması,
• Akreditasyon için başvuru ve yazışma dilinin Türkçe veya İngilizce olması,
• Mevcut veya eşdeğer ders müfredatı ile en az 6 (altı) yıl kesintisiz eğitim vermiş ve en az 60 öğrenci mezun vermiş olmasıdır.
Başvurusu kabul edilen program, öncelikle Özdeğerlendirme Raporu’nu hazırlar.
MiAK Tarafından Daha Önce Akredite Edilmiş Olan Programlar:
Program yeniden akreditasyon için, kendi akreditasyon süresinin bitimini ve MiAK-MAK Akreditasyon Takvimi’ne göre akreditasyon sürecinin başvuru ve sonlanma tarihlerini takip ederek niyet mektubunu MiAK’a iletmelidir.
Akredite edilmiş bir programın Özdeğerlendirme Raporu’nun ekinde, önceki Ziyaret Takımı Sonuç Raporu’nun kopyası (EK 5) ve önceki ziyaret sonrası MiAK-MAK’a gönderilen Yıllık Raporlar’ın kopyaları ile bu raporlarla ilgili MiAK-MAK değerlendirmeleri (EK 6) bulunmalıdır.
Programa önceki ziyaret sonucu tanınmış olan akreditasyon süresinin bitiminde MiAK-MAK’a iletilmesi gereken Özdeğerlendirme Raporu, önceki Ziyaret Takımı Sonuç Raporu’nda belirtilen “eksikliklere”, “sorunlu” ve “dikkat çekilen” durumlara yönelik açıklamaları içermelidir.
1. PROGRAMLA İLGİLİ GENEL BİLGİ
Bu bölümde programın ve bünyesinde yer aldığı kurumun kuruluş felsefesi, tarihçesi, misyon ve vizyonu yer alır. Programın kurum içindeki disipliner özgünlüğü ve özerkliği hakkında bilgi verilir. Kurumun, programın gelişmesi yönünde sağladığı ve sağlaması beklenen destekler değerlendirilir.
1.1. Programın Bağlı Olduğu Kurum
1.1.1. Kurumun Genel Özellikleri ve Tarihçesi
Bu bölümde programın bağlı olduğu kurumun kısa tarihçesi ve kurumla ilgili açıklamalar yer alır.
1.1.2. Kurumun Misyonu ve Vizyonu
Bu bölümde kurumun misyonuna ve vizyonuna ilişkin tanımlar ile bunların uygulamaya konulduğu, yenilendiği ve onaylandığı tarihler yer alır.
1.2. Programın Genel Özellikleri
1.2.1. Programın Tarihçesi
Bu bölümde programın kısa tarihçesi yer alır.
1.2.2. Programın Misyonu ve Vizyonu
Bu bölümde programın misyonuna ve vizyonuna ilişkin tanımlar, bunların uygulamaya konulduğu, yenilendiği ve onaylandığı tarihler yer alır.
1.3. Program-Kurum İlişkisi
Programın içinde yer aldığı akademik birim ve kurumun yönetsel örgütlenme yapısı aşağıdaki biçimde ele alınır.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Programın içinde yer aldığı akademik birimin kurum örgütlenme şeması içerisindeki konumu ve yönetsel ilişkileri gösterilir. Bu ilişkilerdeki bağımlılıklar ve esneklikler değerlendirilir.
b. Programın yönetiminde yer alan görevliler ve sorumluluklarını içeren yönetsel yapı bir şema ile anlatılır. Yönetimde yer alan görevlilerin programın kısa ve uzun dönemde kalite düzeyini geliştirmek amacıyla yaptıkları çalışmalar, yeterlilikleri ve nedenleri açıklanır.
c. Programın öğretim elemanlarının ve öğrencilerinin yönetime katılma süreçleri ve katılımlarının nasıl örgütlendiği belirtilir.
d. Programın içinde yer aldığı akademik birime bağlı diğer programlar ve bu programlarla ilişkileri anlatılır.
e. Programın içinde yer aldığı kurumsal yapıdaki diğer birimler ve programlarla ilişkileri tanımlanır.
1.4. Program Özdeğerlendirme Çalışmaları
Bu bölümde kısaca programın özdeğerlendirme süreçleri, güçlü ve zayıf yönleri ile ilerlemeleri açıklanır. Gelişme vizyonuna ilişkin bir plan sunulur.
Programın paydaşları (öğretim üyeleri, öğrenciler, mezunlar vb.) tarafından yapılan değerlendirmeler; ders içerikleri, kapsamları, veriliş biçimleri ve öğrenme çıktısı ile ilgili anket çalışmalarını kapsar.
Programın eğitim yaklaşımı kurumun ortak görüşü olarak hazırlanır ve yöntemleri belirtilir.
1.5. İlerlemelerle İlgili Rapor ve Ziyaret Takımı’nın Bulgularına Yönelik Yanıtlar Programın akreditasyonunun sürekliliği, Ziyaret Takımı Sonuç Raporu’nda belirtilen eksikliklerin giderilmesi konusunda yeterli çalışmaların yapıldığının kanıtlaması ile mümkündür.
Bu bölüm, programın önceki Ziyaret Takımı Sonuç Raporu’ndaki “eksikliklere”, “sorunlu“ ve “dikkat çekilen” koşullara yönelik çözüm önerilerini ve yanıtlarını içerir.
1.6. Programın Yaklaşımı
Bu bölümde, programın, mimarlık ortamının bileşenleri olan akademik ortam, öğretim elemanları, öğrenciler, mimarlık meslek alanı, diğer meslek alanları ve toplumla ilişkilerine yer verilir.
Programın misyonu çerçevesinde bu bileşenlerin ele alınma biçimi ve her biri ile ilgili vizyon, hedef ve yaklaşımlar tanımlanır. İleriye dönük iyileştirmeler için uzun dönem plan ve stratejilerin dayandığı özdeğerlendirme ve istatistiksel değerler belirtilir.
Programın, bağlı bulunduğu kurum, diğer eğitim kurumları, meslek odası, diğer ilgili kurumları içeren bileşen ve ortamların beklentilerine ne ölçüde yanıt verebildiği gösterilir.
1.6.1. Mimarlık Eğitimi ve Akademik Kapsam
Bu bölümde, programının içinde bulunduğu kuruma katkısı ve kurumundan sağladığı yararlar incelenir.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Programın öğretim elemanları ve öğrencilerinin, bağlı bulunduğu kuruma, öğretim, akademik araştırma ve bilgi üretimi, uygulama ve toplumsal katılım alanlarında sağladıkları somut yarar ve hizmetler ile sosyal ve kültürel yaşam alanlarına katkıları,
b. Programın, kurumdaki diğer eğitim programlarına yaklaşımları ve bu programlarla kurduğu ilişki, etkileşim ve işbirlikleri,
c. Öğretim elemanlarının, öğrencilerin ve yöneticilerin devlete, topluma ve eğitim kurumunun sosyal ve kültürel yaşama katkısı,
d. Öğretim elemanları ve personele, bilgi üretme, uygulama ve geliştirebilme için sağlanan akademik ve mesleki olanaklar, kurumun programa insan kaynağı sağlamadaki katkısı belirtilir.
1.6.2. Mimarlık Eğitimi ve Öğrenciler
Programın öğrencilere, meslek yaşamlarında lider ve girişimci olabilme becerisi kazandırmaya yönelik sağladığı destekler gösterilir.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Öğrencilerin, meslek yaşamlarına hazırlanmalarında, araştırma alışkanlığını ve bireysel yaratıcılıklarını geliştirmeleri, ekip halinde çalışma deneyimi edinmeleri, girişimcilik kültürü kazanmaları, akademik ve mesleki etik değerleri içselleştirmeleri, işbirliği ve iletişim, bilgi ve teknoloji okuryazarlığı ve üretkenlik için sağlanan öğrenme ortamları ve olanakları,
b. Öğrenme merkezli yetkinlik kazandırmaya yönelik eğitim anlayışına verilen önem ve uygulanması ile ilgili yaklaşımlar açıklanır.
1.6.3. Mimarlık Eğitimi ve Meslek Ortamı
Program, öğrencilerini kültürel farklılıklar, teknolojik gelişmeler, mimari eğilimler, yasal düzenlemeler, bilgiye erişim, kullanım olasılıklarının çeşitliliği gibi konularda meslek yaşamına nasıl hazırladığını açıklar. Mimarların üstlendiği mesleki yetki ve sorumluluklar, ilişkili mesleklerle ortak çalışmalar, işveren gereksinimlerinin karşılanmasında toplumsal yararın gözetilmesi, mimarlığın saygın ve güvenilir bir meslek olarak geliştirilmesine katkıda bulunma vb. konularda öğrencilere farkındalık kazandırma süreçleri belirtilir.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Öğrencilerin ekip çalışması gerektiren ortamlardaki rollerini ve farklı disiplinlerin sorumluluklarını nasıl kavradığı,
b. Öğrencilere meslek etiği farkındalığının nasıl kazandırıldığı,
c. Öğrencinin, mezuniyet sonrası mesleğe kayıt sürecindeki yasal koşullarla ilgili bilgi edinmesi ve bu koşulları yerine getirmesi için farkındalığın nasıl kazandırıldığı,
d. Öğrencilere, mezuniyet sonrası mesleki uygulama için gerekli bilgi ve becerilerin, yaşam boyu öğrenme ve sürekli mesleki gelişim için farkındalığın nasıl kazandırıldığı,
e. Meslek odasına kayıt olan ve meslekte çalışan mezunların sayı ve oranları tanımlanır.
1.6.4. Mimarlık Eğitimi ve Toplum
Öğrencilerin toplum ve çevre sorunlarına duyarlı olmalarında, uygun tasarım ve planlama kararlarına ilişkin yaratıcı düşünme, çözüm üretme becerilerini geliştirmede programın katkısı belirtilir.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Fiziksel çevreyi şekillendiren çeşitli etkenlerin nedenlerini ve sonuçlarını sorgulama, irdeleme yollarının nasıl kazandırıldığı,
b. Çevre sorunlarını azaltacak bilgi üretiminin hangi yöntemlerle gerçekleşeceğini araştırma becerisinin nasıl geliştirildiği,
c. Kamu ve toplum yararı bilincinin nasıl kazandırıldığı
açıklanır.
1.7. İnsan Kaynakları
Öğrencilerin kabul edilebilir düzeyde bir öğrenim yapabilmelerini sağlayacak insan kaynaklarının son iki yıl içerisindeki durumu gösterilir.
1.7.1. Öğretim Elemanları
a. Tam ve yarı zamanlı öğretim elemanı sayısı ve birbirine oranı; tam ve yarı zamanlı öğretim elemanlarının toplam öğrenci sayısına oranı; her ders için öğretim elemanı/öğrenci sayısı oranları, tasarım stüdyo dersi için öğretim elemanı/öğrenci sayısı oranları verilir. Oranların yeterliliği öğretim elemanlarının eğitim dışı yükleri de göz önünde tutularak değerlendirilir.
b. Program yöneticilerinin kalite düzeyini geliştirmek için yeterli zaman ayırma potansiyeli açıklanır. Sekreterya desteği değerlendirilir.
c. Öğretim elemanlarının ders yüklerinin, mesleki gelişmeleri ile toplum, bilim ve sanata katkıları için yapacakları araştırma ve çalışmalara olanak tanıyacak oranlarda olmasının kural ve uygulamaları anlatılır. Tam zamanlı öğretim elemanlarına program tarafından verilmiş olan eğitim ve diğer sorumlulukların son iki yıl içerisinde her bir öğretim elemanına göre dağılımı bir tablo ile gösterilir.
d. Tam zamanlı öğretim elemanlarına sağlanan destek ve izinler (bilimsel toplantılara katılım, araştırma fonları, ücretsiz izin vb.); bunlardan yararlanma kuralları açıklanır. Son iki yıl içerisinde programa ve ilişkili ortamlara yararlı olan mesleki gelişmeler için öğretim elemanlarına sağlanmış olan olanaklar gösterilir.
e. Öğretim elemanlarını teşvik etme ve ödüllendirme sistemleri açıklanır.
f. Programın ve bağlı olduğu kurumun atama ve yükseltme ölçütleri belirtilir. Bu ölçütler için programın ve kurumun desteği açıklanır.
g. Son iki yıl içerisinde programa dönem içi kısa süreli konuk öğretim elemanı, konuk jüri üyesi ve konferans vermek üzere katılanlar ile bu katılımların yararı ve yeterliliği açıklanır.
1.7.2. Öğrenciler
a. Programda kayıtlı bulunan toplam öğrenci sayısı verilir.
b. Her yıl programın birinci yılına kabul edilen öğrenci sayısı ile bu sayıya dahil olan farklı öğrenci kontenjanları (yabancı uyruklu öğrenci, lise birincileri vb.) belirtilir.
c. Programın, yandal ve çift anadal programlarına kabul edilen öğrenci kontenjanları ve bu programlara kayıtlı öğrenci sayıları verilir.
d. Öğrenci yatay ve dikey geçiş koşulları; yandal ve çift anadal programlarına kayıt koşulları açıklanır.
e. Öğrenci değerlendirme yöntemleri ile ilgili yönetmelik ve uygulamalar açıklanır.
f. Öğrenci akademik danışmanlık sistemi ve işleyişi açıklanır.
g. Öğrenci staj yönetmeliği, staj yerleri ve düzenlemeleri, mezuniyet sonrası meslek pratiği ve kariyer planlaması konusu açıklanır.
h. Başarılı öğrenciler için sunulan teşvik ve ödüller açıklanır.
i. Öğrencilere düzenli olarak sağlanan burs olanakları ve koşulları belirtilir.
j. Öğrenci hareketliliğini sağlayan yurt içi ve yurt dışı değişim programları ile ilgili politika ve uygulamalar belirtilir.
k. Öğrencilerin barınma, beslenme ve sağlık gereksinimlerinin karşılanma düzeyi, nitelik ve sayısal yeterlilik bakımından açıklanır.
l. Öğrencilerin kurum genelinde erişebildikleri ders dışı etkinlikler ve bunlara katılabilme olanakları belirtilir.
1.7.3. İdari Kadro
Programın akademik ve idari yapısına ilişkin organizasyon şeması verilir. Aynı idari birim içindeki diğer programların listesi verilir ve işbirliği yöntemleri açıklanır. Eğitime yardımcı teknik personel, uzman kadro ve sekreterya yeterliliği hakkında bilgi verilir.
1.8. Öğrenme Ortamına İlişkin Kaynaklar
1.8.1. Fiziksel Kaynaklar
Programın mimarlık eğitimi için gerekli olan fiziksel kaynakları tanımlanır.
Tasarım dersleri için her öğrenciye kendine ait çalışma alanı sunan stüdyo mekânları, farklı öğrenme tekniklerine olanak veren derslikler ve öğrenim, öğretim ve araştırma için gerekli diğer mekânlar ile donanımlar, yeterlilikleri değerlendirilerek belirtilir.
Tüm mekânların herkes için erişilebilir konumda ve özellikte olduğu gösterilir.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Tasarım stüdyoları, derslikler, seminer, sergi, kitaplık/arşiv, laboratuvar ve atölyeler vb. eğitim mekânları ile öğretim elemanları için hazırlık ve çalışma mekânlarının ilişki ve erişilebilirliklerini gösteren açıklamalı mimari plan çizimleri uygun boyutlarda düzenlenerek verilir.
b. Mekânları içeren yapıların ilgili yönetmeliklere ve evrensel tasarım ilkelerine uygunluğu bakımından bir değerlendirmesi yapılır.
c. Öğrenci ve öğretim elemanlarının kullandığı teknik ve sayısal donanım ve destekleyici fiziksel olanakların dökümü yapılır ve yeterlilikleri değerlendirilir.
1.8.2. Bilgi Kaynakları
Öğrenci ve öğretim elemanlarının mimarlık eğitimi ve araştırmaları için gerekli yayınlara (kitaplar, referans kitapları, süreli yayınlar, raporlar vb.), görsel kaynaklara (çizimler, fotoğraflar vb.) ve veri tabanlarına kolaylıkla ulaşabilecekleri kitaplık/arşiv ve sayısal ortam olanakları belirtilir ve yeterlilikleri değerlendirilir.
Öğrencilere kitaplık/arşiv ve sayısal ortamları kullanmaları ve çalışmalarında kaynak kullanma becerilerini geliştirmeleri konusunda bilgilenmeleri için yapılan uygulamalar açıklanır.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
a. Kitaplık ve arşivlerin yönetsel yapıları, programla yapısal ilişkileri ve programa verdikleri hizmetler açıklanır.
b. Kitaplık ve arşivlerde yer alan mimarlık konu alanlarındaki bilgi kaynaklarının türlerine göre sayısal dökümü, son iki yıldakilerin de belirtildiği bir tablo ile verilir.
c. Bilgi kaynaklarının, programın misyonu, öğrenci sayıları ve öğrenim hedefleri açısından uygunluğu, güncelliği ve ulaşılabilirliği değerlendirilir.
d. Kitaplık ve arşivlerde yer alan bilgi kaynaklarının gelişmesi için yapılanlar ve bunların hangi bütçe olanakları ile gerçekleştirildiği belirtilir.
1.9. Mali Kaynaklar
Varsa Program bütçesinin yoksa Üniversite bütçesinden program için yapılan ödemelerin, programın misyonu, kayıtlı öğrenci sayısı ve gerçekleşmesi istenen öğrenim hedefleri bakımından uygunluğu, yeterliliği açıklanır ve değerlendirilir.
a. Tüm kaynaklar ve bu kaynaklardan sağlanan gelirler ve giderlerin açıklandığı mali yıl bütçesi gösterilir.
b. Öğrenci sayılarında ve gelir kaynaklarında olası değişiklikleri de öngörerek yapılacak 2 yıllık bütçe tahminleri gösterilir.
2. PROGRAMIN EĞİTİM VE ÖĞRENİM ÖZELLİKLERİ
2.1. Eğitim Dereceleri ve Müfredat
Program, mimarlık lisans programının yanı sıra yandal, çift anadal, yüksek lisans ve doktora programlarının katkılarını ortaya koyacak biçimde kısaca tanımlanır. Özellikle yandal, çift anadal programları lisans programı bağlamında açıklanır.
Programda müfredatı oluşturmak, gözden geçirmek ve geliştirmek için ne tür yöntemler kullanıldığı açıklanır. Bu sürece katılan paydaşlar -öğrenci dahil- belirtilir. Zorunlu derslerin yanı sıra öğrencilerin ilgi duydukları konularda seçmeli olarak alabilecekleri müfredat içi ve müfredat dışı derslere, toplam ders kredisi içerisinde olması gereken oranda yer verilmelidir. Seçmeli derslerin, öğrencilerin yandal eğitimine sağlayacağı destek göz ardı edilmemelidir.
Ders müfredatındaki her dersin ağırlıklı olarak kazandırdığı bilgi, beceri ve yetkinlikler “öğrenme çıktıları” ile belirtilir (EK 3).
2.2. Öğrenme Ortamı ve Başarı Düzeyi
Program, öğrencinin başarısını, kazanması gereken bilgi, beceri ve yetkinlik ölçütleri bağlamında değerlendirir; ölçme/değerlendirme yöntemlerini öğrenme ortamını, eğitim hedeflerini ve yaklaşımlarını belirlemede özgürdür. Mezunun bilgi, beceri ve yetkinlikleri ne düzeyde edinmiş olduğu gösterilir.
2.3. Öğrenme Kültürü
Programın öğrenme ortamına ilişkin yaklaşımı ile bunun öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından nasıl yorumlandığı, uygulandığı ayrıntılı olarak belirtilir. Varsa programa özgü ders gruplama veya modül yaklaşımı açıklanır. Stüdyolarda ve atölyelerde kuramsal ve uygulamalı derslerle etkileşimli bir öğrenme ortamının oluşturulması beklenir. Akademik ortamın etik kurallarının uygulanması ve öğrencilerin bu kurallarla ilgili olarak bilinçlendirilmesi için izlenen yöntem açıklanır.
2.4. Mezunun Kazanması Gereken Bilgi, Beceri ve Yetkinlikler
Bu bölümde Programın hedeflediği mezun profili tanımlanır.
Mezunların kazanması gereken bilgi, beceri ve yetkinliklerin Programın vizyon ve misyonunda tanımlanan hedef ve beklentilerle tutarlılığı değerlendirilir.
Program, müfredatında yer alan mesleki dersler yoluyla mezunlarının, hedeflenen ölçütleri sağladığını kanıtlamakla yükümlüdür. Genel dersler (üniversite ortak-havuz dersleri) bu kapsama dahil değildir. Diğer kurumlardan alınan derslerin Programdaki derslerle eşdeğerliği hakkında bilgi verilir.
Program, Özdeğerlendirme Raporu’nda ve ziyaret sırasında her mezunun aşağıda belirtilen ana alanlarda tanımlanan bilgi ve becerileri elde ettiğini göstermelidir. Programlarda, tanımlanan misyon ve vizyon çerçevesinde bilgi ve becerilerden bazıları daha öne çıkmış olabileceği gibi, yeni bilgi ve beceriler de eklenebilir.
Programın eğitim müfredatında yer alan dersler ile öğrencinin kazanması gereken bilgi ve beceri alanları 5 temel başlıkta toplanmıştır.
I) Mimarlık - Tasarım / Yaratıcı Düşünme
II) Mimarlık - Tarih / Kuram, Kültür / Sanat
III) Mimarlık - Çevre / Kent / Toplum
IV) Mimarlık - Teknoloji
V) Mimarlık - Meslek Ortamı
Her alan, mimarlık eğitiminin mezuna kazandırmayı amaçladığı konu çerçevesindeki bilgi, beceri ve yetkinlikleri içermektedir. Bu bilgi, beceri ve yetkinlikler iki düzeyde tanımlanmaktadır:
Anlama: Bilginin içselleştirildiği kavrama kapasitesidir. Bilgiyi yorumlama, açıklama, özetleme, karşılaştırma, sınıflandırma, kısaca içselleştirme yetisidir.
Beceri: Edinilen bilgiyi farklı temsil ortamlarında kullanabilme yetisidir. Kendine özgü bir problemin çözümünde uygun bilgiyi seçme, onun kullanım farklılıklarının farkında olma yetkinliğidir.
Ziyaret Takımı ayrıca öğrenci performans ölçütlerini Programın belirlediği müfredat hedefleri ve içerikleriyle uygunluğunu da değerlendirir.
MiAK-MAK, Programın tanımlanan bilgi ve becerileri mezunlarına kazandırmasını ön görürken, bu ölçütleri sağlamak için öğrenci çalışmalarına yönelik, eğitimsel bir format veya bir form belirlemez. Bu konuda programı serbest bırakır. Bu konuda program kendine özgü bir eğitsel format sunabilir.
MiAK-MAK, Programları bu ölçütleri sağlama, kendilerine özgü öğrenme ve öğretme yöntemlerini geliştirme ve kullanma yönünde özendirir; öğrenci performans ölçütlerinin sağlamasında yeniliğe açık yöntemleri dikkate alır. Program, öğrencilerin bu ölçütleri sağlayıp sağlamadığını değerlendirir ve sonuçlarını belgeler.
Özdeğerlendirme Raporu’nda;
● Program müfredatının hedefleri ve içeriği,
● Her zorunlu dersin ya da ders gruplarının, öğrencilerin kazanması beklenen bilgi ve becerilere ilişkin ölçütlerle ilişkisini gösteren matris (her ders için en fazla öneme sahip en az 1 en fazla 5 bilgi, beceri ve yetkinlik karşılığının matriste işaretlenmesi beklenir),
● Bilgi ve becerilerin edinilmesinde seçme derslerin katkısı açıklanmalıdır.
Akreditasyonla amaçlanan, öğrencilerin, aşağıdaki temel alanları anlama ve/veya bu alanlarda beceri kazanma yetilerini yaptıkları çalışmalara yansıtmalarıdır. Öğrencinin bu temel alanlarda kazanması gereken anlama ve beceri düzeyleri yapmış oldukları proje, ödev ve sınav belgeleriyle kanıtlanmalıdır.
I) Mimarlık - Tasarım / Yaratıcı Düşünme
Mimarlık eğitimi, kültür, sanat, bilim, toplum, çevre, teknoloji vb. alanların mimarlık ile ilişkisini sorgulama, yeniden düşünme, çeşitli temsil araçlarını kullanarak kavramsallaştırma, tasarlama, gerçekleştirebilme kapasitesinin geliştirilmesini amaçlamalıdır.
Eleştirel Düşünme: Sorgulama, soyut düşünceleri ifade edebilme, karşıt görüşleri değerlendirebilme, ulaşılan sonuçları benzer ölçütlerle irdeleme becerisi.
İletişim: Amacına uygun okuma, yazma, fikirlerini ifade edebilme; tasarım düşüncesini aktarabilecek farklı temsil ortamlarını kullanabilme becerisi.
Araştırma: Tasarım sürecine ilişkin elde ettiği bilgileri karşılaştırmalı olarak değerlendirme, belgeleme ve uygulama becerisi.
Tasarlama: Yaratıcı düşünme sürecinde tasarım bilgisinin yeniden üretilmesi; sürdürülebilirlik ve erişilebilirlik gibi evrensel tasarım ilkeleri bağlamında yeni ve özgün sonuçlara ulaşabilme becerisi.
II) Mimarlık - Tarih / Kuram, Kültür / Sanat
Mimarlık eğitimi, küresel ve yerel ölçekte mimarlık örneklerine, sanat kuram ve pratiklerine ilişkin bilgiyi, doğal, tarihsel ve kültürel ilişkiler bağlamında kavrama becerisi ile; kültürel mirası çevresel duyarlılık ve etik sorumlulukla koruma bilinci kazandırmayı; peyzaj ve kentsel tasarım alanlarında toplumsal, kültürel, sanatsal oluşumlara ilişkin kuram ve gelenekleri anlamayı amaçlamalıdır.
Dünya Mimarlığı: Dünya mimarlığını tarihsel, coğrafi ve küresel ilişkiler bağlamında anlama.
Yerel Mimarlık / Kültürel Çeşitlilik: İçinde bulunulan coğrafyaya ait mimarlık oluşumlarını ve örneklerini tarihsel ve kültürel ilişkiler bağlamında anlama. Değişik kültürleri tanımlayan değer yargılarının, davranış kalıplarının, sosyal ve mekânsal örüntülerinin farklılığını anlama.
Kültürel Miras ve Koruma: Kültürel miras, koruma bilinci, çevresel duyarlılık ve etik sorumluluk konularını, koruma kuramlarını ve yöntemlerini anlama.
III) Mimarlık - Çevre / Kent / Toplum
Mimarlık eğitimi, doğal ve yapılı çevrenin kültürel miras ve ekoloji bağlamında dengeli ve sürdürülebilir bir yaklaşımla ele alınması anlayışını kazandırmayı amaçlamalıdır. Mimarlık eğitimi ayrıca kentsel tasarım, peyzaj mimarlığı konularını yerel ve küresel değerler, planlama stratejileri, kültürel-ekonomik-politik ilişkiler düzeyinde anlamaya yönelik farkındalık kazandırmalıdır.
Sürdürülebilirlik: Doğal ve yapılı çevre ile ilgili bilgileri kullanarak gelecek nesiller üzerindeki istenmeyen çevresel etkileri en aza indirmek amacıyla çeşitli araçlardan yararlanarak sürdürülebilir tasarım yapma becerisi.
Toplumsal Sorumluluk: Mimarın kamu yararını gözetme, tarihsel/kültürel ve doğal kaynaklara karşı saygılı olma ve yaşam kalitesini yükseltme konusundaki sorumluluğunu anlama.
Doğa ve İnsan: Doğal sistemler ve yapılı çevrenin tasarımı ile insan arasındaki karşılıklı etkileşimi tüm yönleri ile anlama.
Coğrafi Koşullar: Zemin koşulları, topoğrafya, bitki örtüsü, doğal afet riski vb. doğal özelliklerinin yanı sıra; kültürel, ekonomik, toplumsal özellikleri de dikkate alan yer seçimi, yerleşme ve bina tasarımı ilişkilerini anlama.
IV) Mimarlık - Teknoloji
Mimarlık eğitimi, teknik tasarım süreçleri ve bina servis sistemleri hakkındaki bilgilerin tasarım sürecinde bir bütüne dönüştürülmesi konusunda farkındalık yaratmayı ve tasarlama becerisi kazandırmayı amaçlamalıdır.
Yaşam Güvenliği: Doğal afet, yangın, vb. koşullarda güvenlik ve acil durum sistemlerinin yapı ve çevre ölçeğinde temel ilkelerini anlama.
Taşıyıcı Sistemler: Düşey ve yanal kuvvetlerle ayakta duran, statik ve dinamik taşıyıcı sistemlerin davranış ilkeleri ile gelişim ve uygulamalarını anlama.
Yapı Fiziği ve Çevresel Sistemler: Fiziksel çevre sistemlerinin tasarımında, aydınlatma, akustik, iklimlendirme vb. yapı fiziği ve enerji kullanımı konularının temel ilkelerini ve uygun performans değerlendirme araçlarının kullanımının önemini anlama.
Bina Kabuğu Sistemleri: Bina kabuğu malzemeleri ve sistemleri tasarımının temel ilkelerini uygulama yöntemlerini ve önemini anlama.
Bina Servis Sistemleri: Su ve elektrik tesisatı, sirkülasyon, iletişim, güvenlik ve yangın koruma vb. servis sistemleri tasarımının temel ilkelerini anlama.
Yapı Malzemeleri ve Uygulamaları: Yapı malzemelerinin teknolojik gelişmeler bağlamında üretim, kullanım ve uygulamaları, çevresel etkileri ve yeniden kullanılabilirlikleri ile ilgili ilke ve standartları anlama.
Bina Sistemlerinin Bütünleştirilmesi: Tasarımda, strüktürel, çevresel, güvenlik, bina kabuğu, bina servis sistemlerini değerlendirme, seçme ve bütünleştirme becerisi.
V) Mimarlık - Meslek Ortamı
Mimarlık eğitimi, disiplinler arası çalışmalarda bilgi üretimine yönelik taktik ve tasarlama stratejileri geliştirebilen; yaratıcı düşünme becerisine sahip, girişimci, risk alabilen; işveren, toplum, kamu yararı, yasal sınırlamalar konusunda etik sorumluluk ve eleştirel bir tavır geliştirebilen; işbirliği, takım çalışması ve liderlik yetilerine sahip meslek insanı yetiştirmeyi amaçlamalıdır.
Program Hazırlama ve Değerlendirme: Mimari proje programını kamu yararı gözetilerek işveren ve kullanıcı gereksinimlerine, uygun örneklere, mekânsal ve donanım gereksinimlerine, finansal sınırlandırmalara, arazi koşullarına, ilgili yasa, yönetmelik ve tasarım ölçütlerine göre hazırlama ve değerlendirme becerisi.
Geniş Kapsamlı Proje Geliştirme: Çevre ve bina sistemleri ile bina teknolojilerini dikkate alarak, bir mimari projeyi farklı ölçeklerde geliştirme ve bütünleştirme becerisi.
Bina Maliyetinin Gözetilmesi: Bina yapım ve kullanım maliyetine ilişkin temel etkenleri anlama.
Mimar-İşveren İlişkisi: İşverenin, mal sahibinin ve kullanıcının gereksinimlerini saptama ve kamu yararıyla çelişmeyecek biçimde çözümleme sorumluluğunu anlama.
Takım Çalışması ve İşbirliği: Tasarım ve uygulama projelerini başarıyla tamamlayabilmek amacıyla, proje takımı ve çok disiplinli ekiplerle işbirliği içinde çalışma becerisi.
Proje Yönetimi: Mimari proje alma yöntemleri, danışmanların seçimi, proje ekiplerinin oluşturulması, proje teslim yöntemleri, hizmet sözleşmeleri vb. konuları anlama.
Uygulama Yönetimi: Finans yönetimi, iş planlaması, kalite yönetimi, risk yönetimi, tartışma, uzlaşma vb. mimari uygulama sürecinin temel ilkelerini anlama.
Liderlik: Toplumun çevresel, sosyal ve estetik duyarlılıklarını gözeterek, yapı tasarımı ve uygulama süreçlerini örgütleme ve geliştirme yöntemlerini anlama.
Yasal Haklar ve Sorumluluklar: Mimarın mesleki haklarında, topluma ve işverenine karşı sorumluluklarında belirleyici rolü olan yasal çerçeveyi anlama.
Meslek Pratiği: Mesleki gelişimde meslek öncesi pratiğin rolünü, işveren ve stajyerin karşılıklı hak ve sorumluluklarını anlama.
Meslek Etiği: Mimari tasarım ve uygulamada toplumsal, politik ve kültürel öğelere ilişkin mesleki yargıların oluşumu için gereken etik yaklaşımları anlama.
